Có nhiều nguyên nhân gây khô mắt. Bạn không nên quá lo lắng hay bi quan, hãy thử với phương pháp đơn giản: vệ sinh bờ mi, chườm nóng đúng cách...

Khô mắt là tình trạng tổn thương của lớp phim nước mắt, do nước mắt tiết ra không đủ hoặc bốc hơi quá mức, gây tổn hại bề mặt nhãn cầu và gây khó chịu. Phim nước mắt vừa có tác dụng làm ẩm bề mặt giác mạc, kết mạc, bôi trơn mi mắt, vừa cung cấp dinh dưỡng cho biểu mô, ức chế sự phát triển của vi trùng, giúp bề mặt giác mạc trơn láng... Nhờ vậy nó làm mắt trong suốt và đẩy những chất lạ bám vào mắt

Do nhiều nguyên nhân: tuổi tác, môi trường (khói thuốc lá, máy lạnh, đi máy bay, khí hậu khô, gió, độ ẩm thấp...), giảm chớp mắt do có tổn thương giải phẫu ở mắt, sau mổ lasik (bình thường nháy mắt 15 lần/ phút, nháy mắt ít thì dễ bị khô mắt hơn), sử dụng máy tính, đeo kính tiếp xúc, sử dụng thuốc tra mắt.

Do bệnh lý viêm toàn thân (như thấp khớp, bệnh lupus, hội chứng Sjogren), viêm bề mặt nhãn cầu, thay đổi tình trạng nội tiết tố trong cơ thể (uống thuốc ngừa thai, có thai, cho con bú, mãn kinh...), bệnh lý toàn thân (đái tháo đường, bướu giáp...), do dùng thuốc lợi tiểu, huyết áp... Một số thuốc liên quan đến bệnh khô mắt như thuốc trị cao huyết áp, kháng histamin, kháng cholinergic, thuốc trị loạn nhịp tim, thuốc trị bệnh Parkinson, thuốc chống trầm cảm, thuốc hóa trị liệu, thuốc chống đổ mồ hôi, thuốc ngừa thai đường uống, chất bảo quản trong nước mắt nhân tạo.

Khó chịu, nhìn mờ
Các triệu chứng khô mắt gồm: cảm giác khó chịu, khô, rát bỏng, có dị vật, sạn trong mắt, nhìn mờ, ngứa, sợ ánh sáng, đỏ mắt, tăng tiết nhầy, chảy nước mắt... Nhiều trường hợp chẩn đoán bị viêm kết mạc nhưng chữa hoài không hết. Muốn xác định, người bệnh đi khám để được BS chuyên khoa mắt chẩn đoán rõ ràng và chính xác tình trạng khô mắt.

Chườm, xoa mi mắt
 
Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt ở phụ nữ tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh, người đeo kính tiếp xúc (kính sát tròng), người có bệnh tự miễn, tiểu đường, sau mổ lasik.

Có nhiều phương pháp điều trị. Một là, vệ sinh bờ mi, chườm nóng mi đúng cách: dùng bông gòn sạch nhúng trong nước nóng vắt ráo đắp lên mi giữ 5-10 phút, ngày 2-3 lần. Hai là, xoa mi mắt khoảng 20 lần/ngày và xoa trong vài tháng. Rồi thì đóng điểm lệ, dùng kính giữ ẩm mắt, dinh dưỡng giúp bảo vệ mắt: ngưng sử dụng thuốc lá vì thuốc lá rất độc hại gây khô mắt, ăn rau xanh, uống nhiều nước, hạn chế chất béo. Nếu không điều trị, việc đầu tiên là gây khó chịu do khô mắt, dẫn đến khi có tổn thương gây bệnh loét giác mạc thì khó chữa.

Trong liệu pháp thay thế (dùng nước mắt nhân tạo), bạn xem xét khi chọn nước mắt nhân tạo. Nếu độ quánh của nước mắt càng nhầy thì lực kết dính màng nhầy và thời gian lưu lại trên bề mặt mắt càng lâu. Xem xét nguyên nhân gây khô mắt; ảnh hưởng của chất bảo quản; dung dịch nhỏ mắt chứa polymer tan trong nước gồm dạng nước, dạng nước - mỡ, dạng mỡ; có thể có chất bảo quản hoặc không. Người bệnh có nên tự dùng nước mắt nhân tạo thường xuyên mỗi khi mỏi mắt? Trên nguyên tắc không dùng cái gì suốt đời, thường khoảng ba tháng phải kiểm tra lại. Người bị khô mắt chỉ cần chườm nóng bờ mi đúng cách cũng giúp phục hồi tốt.

Nhắm mắt vài giây

Hội chứng khô mắt ở nhân viên văn phòng: đa số nhân viên làm việc trong phòng máy lạnh là môi trường khô; làm việc trên máy tính liên tục làm giảm tần số chớp mắt, tăng bốc hơi của phim nước mắt; dùng nhiều trà và cà phê là những chất kích thích gây giảm tiết nước mắt; ánh sáng không thích hợp.Để phòng ngừa, phòng làm việc đủ độ ẩm; vị trí ngồi tránh hướng trực tiếp máy lạnh, quạt gió; vị trí đèn, màn hình máy vi tính cũng thích hợp; nghỉ giải lao, nhắm mắt vài giây trong mỗi 30 phút, uống nhiều nước.

Ở phụ nữ mang thai và mãn kinh do thay đổi nội tiết tố cũng bị hội chứng khô mắt. Nếu chăm sóc mắt đúng cách sẽ cảm thấy dễ chịu. Ở người già dùng nhiều thuốc càng gây khô mắt, lưu ý xem đang dùng thuốc gì, nếu trầm trọng quá thì BS mắt thảo luận với BS nội khoa thay đổi thuốc cho bệnh nhân.

Hội chứng khô mắt sau mổ lasik cũng được nhiều người quan tâm, chiếm khoảng 60% các trường hợp trong tháng đầu tiên. Nguyên nhân do tổn thương trong lúc phẫu thuật, cắt đứt thần kinh giác mạc gây giảm cảm giác giác mạc. Cần điều trị khô mắt (nếu có) trước khi phẫu thuật, dùng nước mắt nhân tạo thường xuyên khoảng sáu tháng.

Hội chứng khô mắt ở người dùng kính tiếp xúc do làm thay đổi thành phần trong phim nước mắt, tăng sự bốc hơi của phim nước mắt, giảm số lần chớp mắt, gây tình trạng viêm nếu đeo không đúng cách. Để phòng ngừa, nhớ sử dụng kính đúng cách và dùng thêm nước mắt nhân tạo.

Môi trường ô nhiễm nên hiện nay bệnh viêm kết mạc dị ứng kèm theo khô mắt ngày càng nhiều, do hiện tượng viêm làm rối loạn quá trình tiết nước mắt, do tác dụng phụ của thuốc. Để phòng ngừa, dùng thuốc đúng cách, điều trị phối hợp với nước mắt nhân tạo.

BS DIỆP HỮU THẮNG (BV Mắt TP.HCM)
KIM SƠN ghi
(Từ Tuoitre Online)